تولید پنیر سنتی.....محمدحسین میرچی

هوا کو گرم مِگرده ،دامداران فرصت مینَند کوهی میانِ مالان دِ  لبنیاتی محصول تولید کِنَن

یه دَنه  از این محصولات، پنیره

 که  طالقانی میان ، به صورت پِنیر یا پِندیر تلفظ موبو و یک راه پِنیری تولید اینه کو:

مالانی شیر دوشی کو تمان مِگَرده ،شیرِ  صافی دِ عبور می نَن تا اونی آلودگی رفع گرده شیرِ پیلّه ظرفی میان موجوشانَن.

بعد اونی میان مایه پنیر که رُشه یا اَرشه موگون اضافه مینَن. همه ره پتویی زیر دیمینگَنَن تا ۳۰ یا ۴۵ دقیقه گرمه جایی میان استراحت کنه.اِسه پنیر ژله ای فُرم موبو او ره پارچه کیسه ایی میان چوبی رو اوزان می نَنند تا اونی اُ   جدا گّرده. نصفه روز که بگذشت گِلی ظرف یا دبه ای میان تکه تکه مِنَن  نمک اُیی  زیر نگهداری مِنَن . اِسه ۴۰ روز کو بگذره پنیر قابل استفاده موبو .اُ پنیری کو    در مرحله ی اوزان کِردن تهیه موبو 

ره اگه خیلی طولانی مدت جوش هَدَن محصول قره قوروت (یا شج) دی بدست میااااااا

سالم و سلامت بین

سیزده بدر........صادق اباذری

(سیزده بدر)

برای اینکه روزسیزده بدرهمه

درمراسم حضورداشته باشند

مادرای عزیزخورشت روشبانه

بارمیذاشتن وسرخ کردنی ها

وبرنج را صبح زودآماده میکردند

غداهاشامل سبزی پلوباماهی سنت 

اصلی بودبعدخورشت فسنجان

خوراک مرغ وکوکوی بومادران 

بومادران خیلی تلخ هست با

جوشاندن تلخی آنرامیگرفتند

سپس کوکودرست میشد

هرآنچه آجیل ومیوه شکلات از

عیدمانده بودآن روزباخومان

میبردیم دردل طبیعت می خوردیم

صبح زودهمه به طرف پسین چال

کنارزمین فوتبال جمع میشدند

گروه گروه آدم بودکه ازسرمنبع

به طرف زمین فوتبال ریسه میکشیدند

مابین افرادمرحوم محبلی داهم بود

که یک عُمردرکولش بودکه ساخته 

دست خودش بود( آدمک نمادین)

با چوب ولباس وکلاه ساخته شده

بودودرگردنش هم یک کیسه گذاشته

بودبرای جمع آوری هدایا ازمحلی

بابت زحمت ایشان وقتی همه جمع

می شدندگروه خانمهامشغول الک دولک 

ووسطی می شدندوگروه آقایان هم

قیش وَزی( کمربندبازی)وسرپاملا

درانتهای بازی هم فوتبال سپس

ازاتمام بازی های زنانه ومردانه همه

جمع میشدندشروع میکردن به درآوردن

نمایش وبزن وبکوب ورقص دردل

طبیعت همه خوش بودنددرپایان

مراسم عُمرکُشون که یک سنت دیرینه

بودانجام میشدمرحوم محبلی دا 

اشعاری میخوندوبقیه دست میزدند

که آن اشعاررونمیشه اینجا خوند

به خاطرنام گروه فرهنگ وادب

در انتها عُمَررا آتش می زدندوبه طرف

خونه راه می افتادند معمولاًیک یادو

سنت بودکه خانم هادرحین برگشت

انجام میدادن یکبش چندعددسنگ

اززمین برمیداشتندوباخوندن سیزده

بدرچهارده به جابه پشت سرخودپرت

میکردندبارعایت ایمنی که سرکسی

نشکنه ودیگر سنت گره زدن سبزه بود

که جوانترهازیرلب شعری هم می 

خواندندبه این عنوان

سیزده بدر     سال دگر     خونه شوهر

بچه در بغل      

بعدازرفتن به خونه وصرف ناهار

بعدازناهارمی آمدندجوری زمین

که اینبارنحثی سیزده رو با   تو خوردن 

(تاب خوردن) به درکنندباخودشان

ریسمان یاطناب آورده وبه گردودرخت

میبستندوشروع میکردند به توبخوردن

حال سنتی دیگریکی روی تاب یکی 

تاب میدادیکی هم کناراین دونفربا

چوب ایستاده بودوهربار که تاب به

چرخش درمیامدیک چوب میزد

میگفت نامزه بگو آنهای که متاهل

ویانامزدداشتن راحت میگفتند ولی

دترکان ازخجالت صورتشان  قرمز

میگردی اون عزیز هم اینقدرمیزد

تاجوابی دریافت کند

روزوروزگارخوش

سیزده به در.................صادق اباذری

)(سیزده بدر)

برای اینکه روزسیزده بدرهمه

درمراسم حضورداشته باشند

مادرای عزیزخورشت روشبانه

بارمیذاشتن وسرخ کردنی ها

وبرنج را صبح زودآماده میکردند

غداهاشامل سبزی پلوباماهی سنت 

اصلی بودبعدخورشت فسنجان

خوراک مرغ وکوکوی بومادران 

بومادران خیلی تلخ هست با

جوشاندن تلخی آنرامیگرفتند

سپس کوکودرست میشد

هرآنچه آجیل ومیوه شکلات از

عیدمانده بودآن روزباخومان

میبردیم دردل طبیعت می خوردیم

صبح زودهمه به طرف پسین چال

کنارزمین فوتبال جمع میشدند

گروه گروه آدم بودکه ازسرمنبع

به طرف زمین فوتبال ریسه میکشیدند

مابین افرادمرحوم محبلی داهم بود

که یک عُمردرکولش بودکه ساخته 

دست خودش بود( آدمک نمادین)

با چوب ولباس وکلاه ساخته شده

بودودرگردنش هم یک کیسه گذاشته

بودبرای جمع آوری هدایا ازمحلی

بابت زحمت ایشان وقتی همه جمع

میشدندگروه خانمهامشغول الک دولک 

ووسطی میشدندوگروه آقایان هم

قیش وزی( کمربندبازی)وسرپاملا

درانتهای بازی هم فوتبال سپس

ازاتمام بازی های زنانه ومردانه همه

جمع میشدندشروع میکردن به درآوردن

نمایش وبزن وبکوب ورقص دردل

طبیعت همه خوش بودنددرپایان

مراسم عُمرکُشون که یک سنت دیرینه

بودانجام میشدمرحوم محبلی دا 

اشعاری میخوندوبقیه دست میزدند

که آن اشعاررونمیشه اینجا خوند

به خاطرنام گروه فرهنگ وادب

در انتها عُمرراآتش میزدندوبه طرف

خونه راه می افتادن معمولاًیک یادو

سنت بودکه خانم هادرحین برگشت

انجام میدادن یکبش چندعددسنگ

اززمین برمیداشتندوباخوندن سیزده

بدرچهارده به جابه پشت سرخودپرت

میکردندبارعایت ایمنی که سرکسی

نشکنه ودیگر سنت گره زدن سبزه بود

که جوانترهازیرلب شعری هم می 

خواندندبه این عنوان

سیزده بدر     سال دگر     خونه شوهر

بچه در بغل      

بعدازرفتن به خونه وصرف ناهار

بعدازناهارمی آمدندجوری زمین

که اینبارنحسی سیزده رو با   تو

(تاب خوردن) بدرکنندباخودشان

ریسمان یاطناب آورده وبه گردودرخت

میبستندوشروع میکردند به توبخوردن

حال سنتی دیگریکی روی تاب یکی 

تاب میدادیکی هم کناراین دونفربا

چوب ایستاده بودوهربار که تاب به

چرخش درمیامدیک چوب میزد

میگفت نامزه بگوآنهای که متاهل

ویانامزدداشتن راحت میگفتند ولی

دترکان ازخجالت صورتشان  قرمز

میگردی اون عزیز هم اینقدرمیزد

تاجوابی دریافت کند

روزوروزگارخوش

قصه ی غم بار کل تاج.................فرشته بهزادمهر

کل تاج                                                                            

                    کناربابا جانم‌نشسته بودم و‌داشتم خاطرات شکار و بعضی مطالب گروه رو به ایشان منتقل می کردم. که یهویی گفتن الان «کل تاجه».قصه ی غم انگیزی داره این واژه. غم توی دلم نشست. آرزو‌کردم هیچ ‌تفنگی در این ماه پر نباشه. از نیمه آذر تا نیمه ی دی رو‌ در زبان  محلی «کل تاج »میگن. متاسفانه چهارپاهای نر بسیاری در این یک‌ماه توسط شکارچی های سنگدل برای همیشه از چرخه ی طبیعت خارج‌ میشن. حیوانات نر که معمولا در این زمان در حال جنگ با نرهای دیگر  بر سر حفظ کله ی خود هستند هشیاری کمتری نسبت به ماه های دیگر سال دارند و‌ خیلی راحت در تیر رس شکارچی ها قرار می گیرن. به بیان بهتر فصل جفتگیری آنهاست.  اگر این متن رو‌ می خونی و انسان طبیعت دوستی هستی،این بار رو  جوانمردی کن،بخاطر خدا، برای خوب شدن حال طبیعت و‌بقای حیات وحش ، سرتفنگت رو‌کج کن برادر ،خدا به شما خیر می دهد بسیار. برکت به زندگی شما سرازیر می شود بی تردید.                                                                     

مال داری (گوسفند داری)............صادق اباذری

( مال داری)

یکی از شغل های قدیمی روستا بود یعنی گوسفندداری

در زمانهای خیلی دور که من 

بچّه بودم آقام و داداشم مال

داری میکردند ومال های ما همش

بز بود یک شب مرحوم مشدی

نیاز اومده بود خونه ما شب

نشین گفت سهراب چرا شما

میش ندارید داداشم گفت ما

از اول هم بز داشتیم گفت بیا

یکدونه یادم نیست میش ویا

برّه به تو میدم نگه دار بعد از

چند سال مجموع میش وبرّه

هارو با هم تقسیم می کنیم

موضوع گذشت بعد از چند

سال تعداد این ها به هفت تا

رسید که نفری سه تا برداشتند

ویکی باقی مانده را داداش بر

داشت و مابقی پولش را به 

مشدی نیاز داد حالا دیگه ما

بغیر از بز گوسفند هم داشتیم

خدا خیرت بده نیازدا دستت

برای ما برکت داشت چه مردمانی بودند قدیما دلسوز به  

هم نوع امانت دار رسم مرام

و معرفت درونشان موج میزد

و حالا چرا بیشتر بز به دلیل

اینکه کوه میر حالت سنگ ولاخی هست برای بز بهتر بود 

و مطلب  بعدی بز بیشتر شیر 

میداد وما ایام بهار که شیر 

زیاد بود پنیر میزدیم برای 

زمستان و تابستان ها هم که 

مسافرین به ده میآمدند شیر

را به آنها می فروختیم تا بتونیم خرج زندگی خود را در

بیاریم گذشت داداش رفت شهر ومن هم دیگر بزرگ شده

بودم وبه اتفاق آنها مال داری

میکردیم من خیلی به مال

علاقه داشتم وبا عشق از اونها

پذیرایی میکردم مال داری هم

مثل شغل زنبورداری نیاز به

یک دوره سه ساله الی پنج ساله نیاز دارد که تا بتونی با

تجربه بشی حالا شما فکر کن

یک حسابدار هم یک دوره سه 

ساله نیاز هست که بتونه یک

حسابدار با تجربه شود در زمان های قدیم همه چی سر

جاش بود نظم  بود برنامه بود

شما فکر کن در شهریور ماه کل

ونر ها را با گله گوسفندها قاطی میکردند ودرست در پنج ماه بعد برّه ها وبزغاله

ها باهم بدنیا می آمدند یکروز

در محل بودم شنیدم یک نفر

از گازرخان الموت بز آورده برای فروش رفتم برای خرید

ازدور یک بز رو دیدم از رنگش

خوشم آمد ویکی دیگر هم 

خریدم جمعاً دوتا بز رنگ بز

طوری بود که به رنگ سفید و

قهوه ای و هردو هم در زمستان دوقلو زاییدند و اون

بز که از رنگش خوشم اومده

بود دو تا بزغاله اش سفید بود

وبدون شاخ که به زبان محلی

( کچله کولی ) ویا کچله بز

میگویند حدوداً دو  سه سالی گذشت اینها یکی کل بود ویکی مادّه کل اون را قورمی

گرفتیم ومادّه اون هم همان

سال زایید ادامش رو بعداً

تعریف می کنم بقدری من به

این حیوانها علاقه مند بودم

در ماه بهمن اکثراً شب ها

در طویله  بودم یعنی بعد از

شام اگر جایی شب نشین نمی

رفتیم کار من مشخص بود

بطوری بود که میرفتم طویله

نم نم برف میزد زمانی که بیرون می آمدم دیگه جای پای

من برف پر شده بود سریع

درطویله رو می بستم ودور

چهار چوب آن را با پارچه

می پوشاندم که جای حیون

ها سرد نشه وتا خونه هم ده

متر راه بود توی برف از ترس

گرگ تا خونه با فانوس بدو بدو میکردم می رسیدم حیاط

در را کَلون میکردم ومی رفتم

خونه یک روز غروب که رفتم

به مال ها شام بدهم  دیدم  

که کچل بز سفید به طرف

آخور نمیره فهمیدم  موقع

زایمانش هست رفتم خونه

بعداز شام فانوس را برداشتم

حرکت به طرف طویله در را

که باز کردم رفتم داخل دیدم

گوشه طویله سفید شده 

انگار برف زده فانوس رو بردم

جلو دیدم اینبار برعکس مادرش کچله بز سفید سه قلو

زاییده سریع فانوس را به میخی که به ستون چوبی کوبیده بودن آویزان کردم و یک پارچه خشک که قبلاً در

طویله جا ساز کرده بودم را

برداشتم و شروع کردم به خشک کردن بزغاله ها وبعد

آنها را با کمک مادرش شیر

دادم واز طویله به طرف

خونه راهی شدم طویله قبل

از زایمان حیون ها کمی بی 

روح هست ولیکن بعدش تا

دلتان بخاد زیبایی خاصی داره

انواع و اقسام برّه وبزغاله

به رنگ های متنوع و سر و صداهای زیاد طوری توی طویله موج میزد که من شیفته هیا هو ورنگارنگ بودن

حیون ها بودم خودش دنیایی

بود ای .....یادش به خیر ......

یادش به خیر  جوانی

چقدر زود گذشت

(شاد و پیروز باشید )

حمام و ماه رمضان و مسجد میر .......هما اباذری

ا

چند روز قبل از حلول ماه مبارک رمضان اهالی میر خود را محیای ورود این ماه عزیز می کردند.

مثلا نان می پختند،آرد برنج درست میکردند،سبزی آش را اماده میکردند،خرما میخریدندو..................

وبرای پاکی وطهارت به حمام میرفتند.

حمام خزینه ای بود وبسیار داغ وبا داشتن روزه حمام رفتن کمی مشکل تر میشد.

یادم می اید جلوی حمام یک سرازیری داشت که باعث میشد اون قسمت از راه سرعتمان بیشتر شود وبا شتاب بطرف درب حمام پایین برویم.درب ورودی کوتاه بود یعنی به ارتفاع تقریبی 130 تا140 سانتی متر وباید حتما کمی دولا میشدیم .

روزی نبود که حداقل چند بار صدای آآآآآآآآ خخخخخخ

از جلوی درب شنیده نشود ومی دیدی یک نفر با درد و دستی که محکم روی سر گرفته وارد حمام میشد .

لبه چهار چوب بالایی درب هم به کله کسی رحم نمی کرد واشک در چشممان جمع میشد.

پس از ورود وبا پایین رفتن از پله ها به رختکن می رسیدیم که حوض کوچکی در وسط ان بود وگهگاهی چند ماهی در داخل حوض بازی میکردند .

دور تا دور رختکن سکّو بود که سالیان سال یک پلاستیک سبز بروی ان پهن بود وساک حمام را روی ان قرار میدادیم.

با دیدن ساکها وپارچه سوزنی های مخمل پهن شده میشد فهمیدکه امروز حمام شلوغ است؟ یا خلوت؟

وبعد از ان به تونل میرسیدیم وای وای 

از ان تونل وحشت ،محل اتصال رختکن به حمام

که از بچگی از آنجا وحشت داشتیم وبا بسم الله،بسم الله وارد میشدیم.

داخل حمام سقف گنبدی سفید داشت ویک تکه شیشه در وسط ان قرار داشت که نور گیر بود.داخل حمام همیشه روشن وگرم وتمیز بودوخزینه که با آن اب داغ وسبز رنگش پاک ومطهر بود.

واستفاده از ان خستگی وغبار را از بدن میگرفت و باعث نظافت وطهارت میشد.وحوض اب سرد که در طرف دیگر قرار داشت 

هرز گاهی دست وصورت را خنک میکرد ودل را جلا میداد.

اون سال ماه مبارک رمضان مصادف بود با مرداد ماه یعنی اوج گرما.

پانزده ، شانزده ساعت روزه داری باعث میشد که دم دم های غروب رنگ صورتمان زرد بشه وبی حال وبی رمق بشیم.صبح سحر،با صدای ساعت کوکی بیدار میشدیم وبا دعای سحر،سحری می خوردیم وبعد از نماز وعبادت میخوابیدیم.

ودر طی روز هم کارها طبق روال همیشه طی می شد.

سر ظهر ایوان بسیار آفتاب گیر بود ولی اطاق کاهگلی بود وبسیار خنک،ودر انجا استراحت میکردیم،

بعد ظهر ها اول افطار را اماده میکردیم و برای گذراندن زمان باقی مانده تا افطار با دوستان چرخی در داخل ده میزدیم.تا ساعت افطار فرا میرسید،با همسایه های عزیزمان حلوا ،

فرنی ،شعله زرد واش ماست طالقانی که عطر نعنا وگشنیز وسیر ان روح از بدن جدا میکرد

رد وبدل میکردیم و به این وسیله سفره همه رنگین و پر برکت میشد.

یک ساعت بعد از افطار صدای اذان از مسجد میر به گوش می رسید ووقت نماز مغرب و عشا بود.

هر سال دست اندرکاران میر یک روحانی جهت سخنرانی وروضه خوانی ومداحی به میر می اوردند واین یک ماه در انجا اقامت داشت.

وهر شب بعد از نماز بالای منبر چوبی ومشبک میرفت و سخنرانی میکرد.

اون موقع ها مسجد میر یک طبقه بود وقسمت زنانه ومردانه بوسیله یک پرده از هم جدا میشد.

در قسمت زنانه خانمهای مسن تر می نشستند وپاها را دراز میکردند واز درد مشترکشان برای هم صحبت می کردند :

«مینی بی صَحب پایان دَره

بِشکیه»         یا

«شب تا صبح لِنگانم  فریاد مِنه»       یا

«این یک ذره راه بُمُردم تا جُورَ بیامیَم»

اینها جملاتی بود که در حین پذیرایی از زبان اکثر خانمها شنیده میشد.

ودر بیرون مسجد جوانترها ودختران مجرد روی سکو ی سیمانی به ردیف می نشستند ودائما پچ پچ میکردند والبته لواشک خانگی هم می خوردند.

نفری یک چراغ قوه در دست داشتند وگاهی برای راهنمایی افراد برای نشستن از ان استفاده میکردند.

در قسمت مردانه هم پیر وجوان نشسته بودند وافراد مسن وبا سواد قران می خواندند وبعضی از جوانها هم دائما در حال تردد بودند

اقای ابوالفضل یزدانی چایی می ریخت وسینی ،سینی چای از اشپز خانه بیرون می امد و قند که در داخل دو تا سه ظرف برنجی طلایی رنگ بود در دو طرف مسجد چرخانده میشد.

وهر کسی که باغ میوه داشت مثل سیب گلاب ، قیصی ویا گیلاس برای خیرات می اوردند. 

مرحوم گلشاه خانم ومرحوم مدینه خانم نذر پنجه کش داشتند.

خرما وحلوا هم بود.البته چشممان برای زولبیا و بامیه داشت در می امد وتنها در چند شب محدود زولبیا و بامیه خیرات میکردند

در شبهای قدر مسجد شلوغ تر میشد وچندین نفر هم نذر افطاری داشتند وبسیار محترمانه وبا محبت از مردم پذیرایی میکردند.

خلاصه شبهای مسجد هم برای خود عالمی داشت.

قران به سر ،عبادت ،دعا ونیایش وتا پایان ماه رمضان ونماز عید فطر که به امامت رو حانی برگزارمیشد وبعد نماز مردم با روبوسی و دعای خیروسلامتی برای یکدیگر 

از هم جدا میشدند.

امید وارم در بهار امسال ماه رمضان پر از برکت وسلامت داشته باشید انشاالله 

سرشول و اوراز ............صادق اباذری

سَرشول = در کوه با صدای

بلند کسی را صدا زدن میگویند وگاهاً صدا را قطع و

وصل میکنند  درتوی صخره ها

که می پیچه حالت اکو میشه

بعضی مواقع  برای  گوسفندها

که به راه دور رفتند با کشیدن

سَرشول آنها را به نزدیک خود

هدایت میکنند  و همین عمل را بعضی  از چوپان ها با سوت

زدن انجام میدهند

زمانهای قدیم که در میر ۴۰۰تا

گوسفند  بود دونفری به دنبال

گوسفند می رفتیم و نوبت ما

با مشهدی شیردل مرحوم بود

خدا رحمتش کنه یکی از چوپانهای کهنه کار و با تجربه

بود ومن هم در سن  نوجوانی

بودم خیلی خام بودم که با

مشهدی شیردل چندین نوبت

باهم دنبال گوسفند رفتیم خیلی تجربه بدست آوردم که

از ایشان همینجا قدر دانی

میکنم توی کوه هوای من نوجوان را داشت یک روز صبح گوسفندها را حرکت دادیم می خواستیم بریم

کِلَکی دره بعد از چشمی لو

سپس زمینانی میان بعد

رفتیم  نوبنی دره مشهدی

منو صدا کرد( آقای صادق

آقایی) گفتم  بله مشهدی 

گفت از جلو میری گشگ جاری

دره چایی  رو حاضر میکنی

تا مال بیا رفتم اجاق زدم و

آب ریختم توی قوری  وزیر

اجاق را روشن کردم داشت

آب جوش میآمد که ایشان

آمدند و پرسیدند چایی دم کردی گفتم نه یکدفعه از توی

جیبش  یک مشت علف پشم

آلود درآورد ریخت توی قوری

وگفت چایی کمتر بزن  بعداً

پرسیدم عمو  اینا چی بود

ریختی  توی قوری گفت کوه

چایی بعد از خوردن نون وچایی حرکت کردیم به طرف

میانکوه رسیدیم زیر درخت

گردو  میانکوه نشستیم  و

شروع کردیم با هم صحبت

کردن توی ماه اردیبهشت

که هوای کوه ملایم هست

میش موقع چریدن سر بالایی

رو مثل فشنگ راه می ره که

یکدفعه دیدم گوسفندها حدود

۵۰۰ویا شایدم ۶۰۰ متر از ما دور شده بودند منو غصم 

گرفته بود کی میخواد بره این

همه را ه گوسفند را بر گردانه

پایین پرسیدم عمو برم گوسفند ها رو بر گردونم  گفت

نه حالا نگاه کن(آقای صادق آقایی) یکدفعه یک سَرشول

کشید جلوی گوسفند برگشت

به طرف پایین انگار گرگ افتاده باشه توی گله همه با

سرعت سرازیر شدند در عرض

۱۰ دقیقه همه گوسفندها زیر

درخت جمع شدند داشتنم از 

تعجب شاخ در  میاوردم وبعد

از چند دقیقه حرکت کردیم 

به طرف کِلَکی دره و آنجا هم

ناهار را  که همراه بود با شیر پت  که مشهدی فقط شیر گوسفند میخورد ولیکن ما چون بلد نبودیم شیر بدوشیم  فقط بزها را که راحت تر  بود  می دوشیدیم خورده وبه

 طرف محل حرکت کردیم 

  اوراز= در میر زمانی که کوه

هستند موقع ناهار را اوراز می

گویند قدیما در کوه ساعت نبود ویکی از صخره ها رو در

نظر  میگرفتند بنام اوراز تله

که موقع ظهر  سایه  آن تله 

که در زیرش تمام میشود

موقع ناهار  میباشد ودر زمان

قدیم در قسمت های از کوه

موقع علف چیدن چندین دسته مشغول علف چیدن بودند که موقع ناهار یک نفر

سَر شول میکشید و میگفت

اورازه اورازه  همه متوّجه میشدند

و به ناهار می رفتند

بامبرو......معصومه اباذری...محمدحسین میرچی

 

بامبرو 

بامبرو، وسیله ای است برا ی جمع کِردَن و جیر کِردَن (پایین ریختن) برف از پشت بام

همان وسیله ای که امروزه پارو خوانده می شود و در اصل بام بِروب یا بام روب بوده. 

در طالقانِ قدیم، مردم خودشان بامبرو درست مُکُردن. اول بامبرو از جنس پوست بِ یا تخته، بعد حلب بیَمه. این اواخر دی پلاستیکی گِردی.

قدیمی بامبروسازان، گاهی وقتان به جای حلب، از یه جور چادر نایلونی برزنتی دی استفاده مُکُردَن.

بامبرو، بیخِش یه دَنه چو دَره که مثل یه تیغه عمل مِنه برا جمع کردن برف 

برف جمع شده میا سمت حلب 

دسته ای داره که هم نیرو وارد مِنه، هم دست آدم از برف وسرما دور مِمَنه 

در بامبرو، نوع چوب دسته مهم هسته که مقاوم بو، زود نشکنه

دسته به چوب تیغه با کان (حفره درون چوب) متصل میبو

قسمت هلالی بالایی هم به وسیله چوب های انعطاف پذیر (عموماً چوب آلبالو)  درست موبو 

حلب هم از ضایعات، مثلاً از پیت های روغن یا ورق های شیروانی ساده استفاده مِگَرده

این وسیله صددرصد بومی هسته و مشابه خارجی آن فقط پارو پلاستیکیه که هرگز توان رقابت با خودمانی بامبرو ر نِداره! 

به پاروی چوبی خیوه نیز می گویند.

---

 
  

وَشینی...............صادق اباذری

( وَشینی) 

علف چینی یک روز صبح ازمحل راه  افتادم به تنهایی

برای چیدن علف برم( کِمَنو )

بعد از پسین چال رفتم جَر

 پسین دره  وبه طرف پس

ماله پشت و ادامه آن رسیدم

به کما نو  شروع کردم به علف

چیدن طبق روال معمول 

یک مقدار  بالاتر  سوهان که

برای تیز کردن داس بود و 

قمقمه آب را گذاشتم  بعد از 

چیدن چندتا لوک علف برای

(خورچان خوردن) خستگی

درکردن  رفتم  طرف آب 

ناگهان دیدم یک مار به رنگ

خاکی به طول یک متر از

بغل وسایل من رد شد گفتم

خوب طبیعی میتونه باشه

تو بیابان مار هست وحتی

حیوانهای دیگر هم هستند

بعد آب خوردم و داسم  رو

تیز کردم بعد وسایل رو

بردم چند متر بالاتر کذاشتم

شروع کردم  به چیدن علف

باز چندتا لوک که چیدم

( لوک چهار بغل علف را که

روی هم گذاشته  و سنگ روی

آن میگزارند می گویند) رفتم 

برای خورچان خوردن دوباره

دیدم که همان مار از بغل  

وسایل من رد شد این  بار

تیز  دوزاریم افتاد که دیگر 

نمی تواند اتفّاقی باشد نشستم

خستگیم که در رفت به این

موضوع دقیق تر بررسی کردم

حساب کردم  این  حیوان بوی

آب را فهمیده وتشنش هم بوده و آب هم داخل قمقمه

که دسترسی برای این حیوان

مقدور نبوده رفتم چند متر

بالاتر و وسایل را آنجا  گذاشته

گشتم  دنبال سنگی که داخلش

سوراخ باشه ویا گود باشه

بالاخره سنگ مورد نظر را

پیدا کرده واز  قمقمه  کمی

آب داخل گودی آن سنگ 

ریختم وسری سوّم که رفتم

برای خورچان خوردن دیدم

که چاله روی سنگ خشک بود 

و آبی هم نبود معلوم بود که

مار آب را خورده ورفته  دیگر

من تا غروب که علف چیدم

ای حیوان را ندیدم 

حالا چند سطر راجع به مار

جهت اطلاع  شما بنویسم

که اگر یک وقت دربیابان

به ماری  برخوردید  بتونید

آنها را شناسایی کنید

( مار) سر مار به شکل بیضی

میباشد واندامش باریک ودراز

ودُمش هم  باریک هست

( افعی) سر افعی به شکل

مثلث میباشد واندامش کلفت

وکوتاه  میباشد و دُمش هم

کلفت هست 

( شاد و پیروز باشید)

جوز چینی ...............هما اباذری

اواخر شهریور ما بود ومحصول در ختان گردو رسیده بودواماده برداشت

پدر وبرادرهایم در تهران سر کار بودند وفقط اخر هفته به میر می امدند وکسانی که تبحر خاصی در این کار داشتند چون فصل کار بود همگی وقتشان پُر بود.

ومادرم ناراحت بود که جوزان بِرسیه وکسی نیست پایین کنِه ومیگفت مردمی وچَن دَر مِبَرَن

همان زمان پسر عمه ام اقای رسول اباذری همراه با خانواده از شمال امده بودند وانجا اقامت داشتند وآنها هم مشغول پایین کردن گردوهای درختان خودشان بودند .

تا اینکه اقا رسول برای صرف چای منزل ما امد وبا دیدن مامان ودلواپسی او گفت زن دایی ناراحت نباش  من بعد از گردوهای خودمان مال شما را هم پایین میکنم وبرق خوشحالی در چشمان مادرم پدیدارشد.

وگفت: ای خدا مادرت رو بیامرزه مِتانی؟ گفت:آهان دو تا درخت کو بیشتر نیه؟

خلاصه نوبت ما شد اول صبح با یک فلاکس چای ویک زنبیل وسایل صبحانه وچند تا کیسه به راه افتادیم 

باغ ما رونسی نام داشت ودر پایین زمین چشمه بود  سر راه پاها یمان را در آب خُنک ودل انگیز زمین چشمه فرو کردیم و سنگ ریزهای کف چشمه را با پا زیر و  رو کردیم وکمی همدیگر را خیس کردیم 

در طول راه اقا رسول اَلَمبه به دست به قول طالقانی ها 

« صِدا رِدینگته بِه صِدایی سَر وآواز میخواند»

وچون باغ در دّره واقع شده بود صداش اکو میشد وهمگی لذت می بردیم ،گاهی طا لقانی وگاهی شمالی می خوند وبا دهن آهنگ هم می زد وبه تنهایی یک گروه ارکستر کامل بود.در حین عبور از گوشه وکنار تیغ بوته های تمشک به لباسهایمان گیر میکرد وکمی آزار دهنده بود .

تا به درختان گردو رسیدیم و اقا رسول محّیای بالا رفتن از درخت شدوبا زدن المبه باران گردو بود که به روی زمین می ریخت ،اولین در خت رو پایین کرد ورفت روی دومین درخت،تازه شروع به کار کرده بود که چشمتان روز بد نبینه

شاخه شکست ورسول بیچاره از ارتفاع پنج تا شش متری نقش زمین شد

واز شانس بد از پشت افتاد وکمرش دقیقا به روی یک سنگ بزرگ برخورد کرد.

رسول طفلک سیاه شد ونفسش بالا نمی اومد ،مادرم یک سره توی سرش میزد وجدّش را صدا میکرد وکمک میخواست  ومی گفت خاک سرم ،خاک سرم مردمی وَچه چیزی نِگرده.

طبق یک سنت قدیمی همان موقع انگشتر طلای خود را از دست بیرون اورد ودر یک لیوان اب وقند انداخت وشروع کرد به چهار قل خواندن وکمک ومَدداز امامان وخداوند ،تقریبا بعد از یک ربع تا بیست دقیقه حال اقا رسول بهتر شد ونشست واز روی غیرت شروع کرد به خندیدن واینکه حالم خوبه،حالم خوبه

خلاصه رسول استراحت میکرد وغذا می خورد وما هم گردوهای روی زمین ریخته شده را جمع می کردیم تا زودتر به خونه برگردیم وتا ظهر خودمان را به خانه رساندیم وبا بتادین وپماد وقرص  زخم ودردهای رسول بهتر شد .تا روز جمعه که پدرم از تهران امد وکار نیمه تمام ما را به پایان رساند .نا گفته نماند کمی بی احتیاطی داشت باعث یک عمر پشیمانی میشد که الحمدلله به خیر گذشت ولی تمام یاییز که برای شکستن گردو ها  انها را وسط می اوردیم مادرم اظهار ناراحتی وتاسف میکرد انشالله همیشه تنتون سالم باشه